Ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Етӗрне районӗнче туристсем валли ҫӗнӗ маршрут уҫаҫҫӗ. Ӑна Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине халалланӑ.
«Сӑр хӳтӗленӳ чикки» ят панӑскере тӗрлӗ объекта кӗртнӗ. Ку маршрутпа ҫула тухакансене етӗрнесем хӳтӗленме Сӑр тӑрӑхӗнче хатӗрленӗ ҫулпа паллаштарӗҫ, лаша савучӗ тытнӑ Зубов хушаматлӑ ҫыннӑн ҫуртне кӑтартӗҫ. Совте Союзӗн Паттӑрне Ф.Н. Орлова асӑнса лартнӑ самолет патне те илсе кайӗҫ, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче асӑнса хӑпартнӑ палӑк патне те. Чулхула облаҫӗнчи Кӑрмӑш ялӗ тата Сӑр шывӗ курӑнакан хитре вырӑна тата ытти нумай ҫӗре ҫитме май килӗ.
Ача-пӑча пултарулӑхӗн ҫуртне ҫӳрекен авиамоделистсем сывлӑшри ҫапӑҫӑва кӑтартӗҫ.
Туристсем валли ҫӗнӗ маршрут уҫнӑ ятпа ирттерекен савӑнӑҫлӑ мероприятие шкул ачисем, журналистсем, тӗрлӗ тӳре-шара хутшӑнӗ.
«Российский бизнес форум» сайт пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енпе Чулхула облаҫне шыв ҫийӗнчи каҫӑ ҫыхӑнтарнӑ.
Чулхула облаҫӗнче Чӑваш Енпе ҫыхӑнтаракан каҫӑ хута кайнине МИХсем нумай пулмасть пӗлнӗ. Вӑл метр тӑршшӗ. Урапасен ҫӳремелли вырӑнӗ 4,5 метр сарлакӑш. Ҫынсем утмалли ҫул вара 1 метр сарлакӑш.
Каҫӑ ҫинче ҫутӑсем, светофорсем пуррине пӗлтереҫҫӗ. Вӑл Чулхулари Пильна районӗнче уҫӑлнӑ. Райцентртан тепӗр ҫыран хӗррине ҫитмешкӗн 320 метр ытла ҫеҫ парӑнтармалла-мӗн.
Чулхула облаҫӗнче пурӑнакан чӑвашсене облаҫре иртекен «Туслӑх кӗперӗ» фестивале йыхравланӑ. Йӑлана кӗнӗ мероприятие кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш хут йӗркелеҫҫӗ. Вӑл ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче 17 сехет те 30 минутра Чулхулари Чукун ҫул тӑвакансен Культура керменӗнче пуҫланмалла. Фестивале пырса курас текенсене тӳлевсӗрех кӗртессине пӗлтереҫҫӗ.
Фестивале асӑннӑ облаҫри тутарсен наципе культура автономийӗ пуҫарнипе пулса пырать. Ӑна ирттерме Чулхула облаҫӗнчи Шалти регион тата муниципалитет политикин министерстви пулӑшса пырать.
Фестивальте унта хутшӑнакан тӗрлӗ халӑхӑн наци тӗпелӗн, ал ӗҫӗсен япалисен куравне йӗркелӗҫ. Килӗшнине туянма май килӗ.
Анлӑ концерта вырӑс, украин, еврей, тутар, дагестан, азербайджан, кӑркӑс, таджик, эрмен, чӑваш, мӑкшӑ тата ытти халӑх ушкӑнӗсем хӑйсен чи лайӑх номерӗсемпе хутшӑнмалла.
Ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Улатӑр хулинче тата районӗнче аварие пула газ пама пӑрахни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Инкек пула ун чухне 10,3 пин ҫурт ҫутҫанталӑк газӗсӗр тӑрса юлнӑччӗ. Авари 13 сехет те 25 минутра пулнӑ. Мӑкшӑ Республикинчи «Ардатов» ятлӑ газ валеҫекен станци тӗлӗнче пӑрӑх сиенленнӗ-мӗн те «Улатӑр-1» станцие кӗрекен объектсем шар курнӑ.
Инкеке яваплисем ҫийӗнчех сирме шантарнӑ пулин те хӑвӑрт кӑна юсама йывӑртарах ҫав ӗнтӗ. Чулхула облаҫӗнчен ятарлӑ бригада та пырса ҫитнӗ, анчах Инкеклӗ ӗҫсен министерстви газ пама тепӗр куннех пама тытӑнасса шантарни пурнӑҫа кӗреймен. Ҫапла вара Улатӑр хула администрацийӗнче ӗҫе акан 9-мӗшӗсӗр пӗтерме май килмест тени тӳрре килнӗ. Инкек ӗнер каҫхине кӑна сирсе пӗтернӗ.
Ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Улатӑр хулинче тата районӗнче аварие пула газ пама пӑрахнӑ. Ҫапла майпа 10,3 пин ҫурт газсӑр тӑрса юлнӑ. Унта 43,7 пин ҫын пурӑнать.
Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, Улатӑрта ӗнер 13 сехет те 25 минутра газ пама пӑрахнӑ. Мӑкшӑ Республикинчи «Ардатов» тӗлӗнче пӑрӑх сиенленнӗ-мӗн. Ӑна пула «Улатӑр-1» патне кӗрекен объектсем шар курнӑ.
Улатӑр хулинче газсӑр тӑрса юлнӑ ҫуртсен йышӗнче — 7 шкул, 10 ача пахчи, сывлӑх сыхлавӗн 11 объекчӗ, 16 котельнӑй. Улатӑр районӗнче вара 6 шкул, 3 ача пахчи, сывлӑх сыхлавӗн 7 объекчӗ газсӑр юлнӑ.
Аварие пӗтермешкӗн Чулхула облаҫӗнчен ятарлӑ бригада килнӗ. ИӖМ управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче ир валли газ пама палӑртнӑ. Анчах Улатӑр мэрийӗ ку ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче ҫеҫ пуласси пирки хыпарланӑ.
Чӑваш Енрен Чулхула облаҫне малашне тӳррӗн ҫитме май килмӗ. Хӗлле, Сӑр юханшывӗ пӑрпа витӗнсен, унта ятарлӑ ҫул уҫаҫҫӗ. Пӑр ҫул Ҫӗмӗрлене Чулхула облаҫӗнчи Пильна районти Нават ялпа ҫыхӑнтарнӑ.
Автоҫула иртнӗ ҫул вӗҫӗнче уҫни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, вӑхӑтлӑх трассӑпа 3 тоннӑран ҫӑмӑлтарах машинӑсен ҫес каҫма ирӗк пулнӑ. Ара, йывӑррисене тӳсеймесӗр пӑр катӑлӗ те. Машинӑсен хӑвӑртлӑх пӗр сехетре 10 километртан иртмелле маррине те палӑртнӑччӗ. Пӑр ҫула уҫиччен яваплисем темрен тем сиксе тухассине те пӑхса хӑварнӑччӗ: вӑл вырӑна инкекрен ҫӑлмалли ятарлӑ хатӗрсемпе тивӗҫтернӗччӗ. Ҫанталӑк ӑшӑтса пынӑ май пӑр ҫулпа ҫӳреме чарнӑ. Машинӑсен кӑна мар, ҫуран ҫурекенсен те тӳррӗн каҫма юрамасть.
Мускавра РПР-ПАРНАС партин сопредседательне Борис Немцова вӗлернӗ. Ку ӗҫ Мускавӑн тӗп пайӗнче эрнекун каҫхине пулса иртнӗ.
Йӗрке хуралҫисем пӗлтернӗ тӑрӑх пӗр паллӑ мар ҫын политика тӑватӑ хутччен персе вилмеллех амантнӑ.
Каласа хӑварас пулать, Борис Немцов пушӑн 1-мӗшӗнче ирттерме палӑртнӑ «Ҫуркунне» ятлӑ кризиса хирӗҫ ирттерекен марш йӗркелӳҫисенчен пӗри шутланнӑччӗ.
Борис Немцов 1991–97 ҫулсенче Чулхула облаҫӗн пӗрремӗш кӗпернаттӑрӗ пулнӑ. 1997 ҫулта Раҫҫей правительствине куҫнӑ, топливӑпа энергетика министрӗ пулса тӑнӑ. 1997–98 ҫулсенче правительство председателӗн пӗрремеш ҫумми таран ӳснӗ. Юлашки ҫулсенче оппозицире пулнипе палӑрнӑ.
Чӑваш Енпе Чулхула облаҫӗпе пӑрлӑ ҫул ҫыхӑнтарать. Автоҫула иртнӗ ҫул вӗҫӗнчех уҫнӑ. Анчах вӑл яланлӑхаха пулмасси ятӗнченех паллӑ: вӑл — пӑр ҫул. Вӑл Сӑр юханшыв урлӑ выртать.
Пӑр ҫул Ҫӗмӗрлене Чулхула облаҫӗнчи Пильна районти Нават ялпа ҫыхӑнтарать. Вӑхӑтлӑх трассӑпа 3 тоннӑран ҫӑмӑлтарах машинӑсен каҫма ирӗк пур. Хӑвӑртлӑх пӗр сехетре 10 километртан пысӑк пулмалла мар. Пӑр ҫула ҫӑлмалли ятарлӑ хатӗрсемпе тивӗҫтернӗ.
Ҫапларах пӗтӗмлетӳ тунӑ «Интерейтинг» агентство. Фермерсен танлашӑмне (рейтингне) вӗсем федераллӑ округсем тӑрӑх ирттереҫҫӗ. Ку хутӗнче Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи лару-тӑрӑва тӗпченӗ.
Пӗтӗмлетӳ тӑрӑх Чӑваш Ен юлашки йӗркене йышӑннӑ — пирӗн республикӑра 13 фермер кӑна юлнӑ пулать (5 ҫултан ытларах ӗҫлекеннисене кӑна шута илнӗ). Агенство пирӗн тӑрӑха унччен ял хуҫалӑх министрӗ пулнӑ ҫын ертсе пынине те палӑртнӑ. Раҫҫей Федерацийӗн ял хуҫалӑх министрӗ те пирӗн тӑрӑхран-ха.
Пирӗнпе кӳршӗлле облаҫсемпе республикӑсене пӑхас пулсан фермерсен йышӗ Чулхула облаҫӗнче чи нумаййи: унта вӗсем 787 таранах. Вӗсем хыҫҫӑн Тутарстан пырать — кунта 281 фермер вӑй хурать. Ҫавӑн пекех Мӑкшӑ республикинче сахал мар — 216 фермер. Ыттисенче: Мари Элте пурӗ 51 фермер, Чӗмпӗр облаҫӗнче — 110.
Танлашӑмри вырӑнсене фермер хуҫалӑхӗсене ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе танлаштарса йӗркеленӗ. Чи ҫӳллӗ вырӑна йышӑнакан Ӗремпур облаҫӗ ку тӗлӗшпе 2,07 пухнӑ — фермер хуҫалӑхӗсем вӑл тӑрӑхра пысӑк ял хуҫалӑх предпритисен шутӗнчен икӗ хут кӑна сахалрах. Пирӗн тӑрӑхра вара 50 хут патнелле — 49,92. Ял хуҫалӑх предприятисен йышӗ пирӗн патра 649 иккен.
Чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Великановсем пӗрле 75 ҫул пурӑннине уявланӑ. Пулас мӑшӑр Чулхула облаҫӗнче 1937 ҫулта паллашнӑ. Вӗсем виҫӗ ывӑла ура ҫине тӑратнӑ. Халӗ 7 мӑнукпа, вӗсен 7 ачипе киленеҫҫӗ.
Великановсем 75 ҫул пурӑннине кӑна мар уявланӑ. Ҫемье пуҫӗ Иван Иванович 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Вӑл Мӑкшӑ Республикинче ҫуралнӑ, 1941 ҫулта вӑрҫа кайнӑ. Мускава, Тулӑна тата ытти хулана хӳтӗленӗ ҫӗре хутшӑннӑ. Паттӑрлӑхне кура ӑна орден-медальпе чысланӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн вӑрман хуҫалӑхӗнче ӗҫленӗ. Десятникран директор ҫумӗ таран ӳснӗ. Вӑл — ӗҫ ветеранӗ. Пӗтӗмпе вӑл 45 ҫул ӗҫленӗ.
Мӑшӑрӗ Клавдия Петровна та ӗҫ ветеранӗ. Вӑл бухгалтерта, шутҫӑра, паспортисткӑра ӗҫленӗ.
-0.7 °C